Ngành dịch thuật của Việt nam hiện nay đang ngày càng được trẻ hóa với số lượng người theo nghề ngày càng nhiều, có rất nhiều người có trình độ học vấn cao, được đào đến nơi đến chốn và cũng rất nhiệt tình. Nhưng hình như chưa có được mấy người thực sự say mê và cống hiến hết mình cho ngành dịch thuật của nước nhà. Để thành công trên con đường dịch thuật hơn nữa, các dịch giả trẻ không những phải có kỹ năng chuyên môn cao, luôn cập nhật kiến thức, vốn từ mà phải linh hoạt trong cách sử dụng từ ngữ một cách linh hoạt của mình. Không chỉ là những dịch giả trẻ, mà kể cả những người chuyên về ngành dịch vụ dịch thuật cần phải thay đổi để phù hợp với văn hóa và sự phát triển của ngôn ngữ hơn.
Hiện nay có khá nhiều dịch giả trẻ tuổi, thậm chí là những người đã có kinh nghiệm hoạt động trong các dịch vụ dịch thuật tại các công ty dịch thuật lớn đôi khi cũng không tránh khỏi những sai sót nhất định. Sau đây sẽ là một số vấn đề thực tế mà dịch thuật Phú Thịnh đã đúc kết được trong ngành dịch thuật mà các dịch giả có thể gặp phải.
Những bẫy dịch thuật mà bạn sẽ gặp thường xuyên khi làm việc
Đây là những vấn đề điển hình mà Dịch thuật Phú Thịnh đã tổng hợp lại từ báo chí, internet và một số nguồn là từ những dịch thuật viên chuyên nghiệp khác. Dưới đây là những minh họa các vấn đề hết sức thực tế trongkhi dịch thuật mà bạn sẽ gặp :
Lựa chọn nghĩa – từ ngữ để dịch thuật không chuẩn xác
Một ví dụ đơn cử là ngân hàng HSBC đã phải tái định vị lại toàn bộ hệ thống hoạt động ngân hàng tư nhân trên toàn cầu của nó sau sự thất bại khi ngân hàng này mang một chiến dịch từ Mỹ ra nước ngoài. Vào năm 2009, họ đã phải bỏ ra hàng triệu đôla để dập tắt chiến dịch 5 năm “Assume Nothing” của mình. Nguyên nhân là do khi ra nước ngoài, thông điệp của chiến dịch này đã được dịch thành “Do Nothing” – nghĩa của nó hoàn toàn không ăn nhập và đã mang đến cho khách hàng những nhận định sai lầm. Sau sự thất bại lớn đó, HSBC đã chi thêm số tiền 10 triệu đôla để đưa ra khẩu hiệu “The world’s private bank”. Đây quả thực là “sức mạnh” khủng khiếp của dịch thuật.
Kết nối dịch thuật thông qua từ ngữ
Những con người chống chủ nghĩa xã hội hiện đại không bao giờ chán họ nói với chúng ta rằng ngôn ngữ rất khó nắm bắt. Nghĩa chính xác của các từ có thể thay đổi chứ không giữ nguyên bản. Nếu bản chất khó nắm bắt, về nghĩa chỉ là một vấn đề trong việc sử dụng một ngôn từ thì những vấn đề này sẽ nhân lên gấp bội đối với những người dịch thuật chuyên nghiệp hoặc những người hành nghề dịch thuật trong khi đang theo học chuyên ngành ngữ văn ở nước ngoài hoặc học một ngoại ngữ mới ngay tại nhà. Khi mà bạn tiếp xúc với một vài ngôn ngữ, việc duy trì nghĩa của những từ ngữ khó nắm bắt có thể trở nên rất khó khăn như việc duy trì độ thăng bằng trên sân băng.
Vấn đề liên quan tới các công cụ dịch thuật
Các công cụ dịch tự động hiện nay như: Google Translate, sẽ thường phải đối mặt với rất nhiều các cụm từ thành ngữ. Nói chung thành ngữ là những cách nói mà không thể hoàn toàn hiểu theo nghĩa của từng thành tố riêng lẻ.
Những cụm từ có nghĩa như “a heavy smoker” không chỉ cần phải hiểu nghĩa của từng từ riêng lẻ trong câu mà còn phải hiểu và nhận thức được cách ngôn ngữ được sử dụng thực tế trong lời nói hàng ngày. Cụm từ này ý muốn nói đến những người hút thuốc lá nhiều chứ không phải là những người nghiện thuốc lá bị thừa cân. Một sinh viên học tiếng Đức gần đây tại Freiburg đã gặp phải vấn đề tương tự khi dịch cụm thành ngữ tiếng Đức “ein blaues auge”, ý nghĩa của câu nói này là ai đó được đối xử ưu ái chứ không phải là ai đó bị bầm tím mắt do bị đánh.
Trong khi một số câu thành ngữ có thể chuyển dịch một cách suôn sẻ từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác thì lại có những thành ngữ lại không đơn giản như thế. Các câu thành ngữ “He’s getting on my nerves” và “Er geht mir auf die Nerven” chúng ta thấy gần như là giống nhau. Nhưng thông thường trong các bản tiếng Anh và bản tiếng Đức lại không có những câu thành ngữ như “He had the nerve to say that” and “Er hatte die Stirn, das zu sagen” (theo nghĩa đen thì chúng ta có thể dịch là “he had the forehead …”) và chính điều này có thể gây ra những khó khăn khi dịch, trong khi dịch thì người dịch có thể khôn khéo thay thế một bộ phận khác trên cơ thể để có một bản dịch tiếng Anh tương đương: “He had the cheek to say that”.
Viết tắt và dịch thuật
Những từ viết tắt thường khiến cho người dịch phải đau đầu. Bạn có giữ nguyên gốc nghĩa của các từ viết tắt hay bạn lại tạo ra một từ ngữ mới khi bạn dịch tên của tổ chức nào đó? Có một số quan điểm cho rằng điều đó còn tùy thuộc vào mức độ phổ biến của tổ chức đó như tế nào. Ví dụ tên viết tắt của tổ chức WTO trong tiếng Pháp (OMC) cũng phổ biến như trong tiếng Anh. Tuy nhiên đó lại là một vấn đề khác biệt đối với các tổ chức ít được biết đến hơn. Nếu bạn dịch tên của một tổ chức thì cũng dễ hiểu khi bạn dịch tên viết tắt của nó. Nhưng sau đó bạn lại có nguy cơ khiến cho tổ chức đó hoàn toàn không thể nhận ra. Một cách an toàn hiệu quả để giải quyết vấn đề này đó là bạn nên để nguyên tên và từ viết tắt theo bản gốc của nó – chẳng hạn như “Summer Camp Switzerland” và SSC – bạn hãy để trong ngoặc đơn phần tên đã được dịch khi lần đầu tiên nó xuất hiện ở bài dịch trên các văn bản, trang mạng, …
Những vấn đề dịch thuật khác bạn cần biết
Có rất nhiều những vấn đề tiềm tàng khác mà những người hành nghề dịch thuật phải đối mặt bao gồm: tên riêng của người, các tổ chức và địa điểm của tổ chức, sử dụng tiếng lóng và xử lý các quy ước về chấm câu như thế nào. Trong khi giải pháp mà bạn sử dụng là lựa chọn của riêng cá nhân bạn thì bạn cũng nên xem xét kỹ cách mà những người khác giải quyết các vấn đề này và lựa chọn giải pháp nào có vẻ hiệu quả và tinh tế nhất. Điều quan trọng nhất là phải nhất quán – chọn cách xử lý đúng đắn và theo cách đó đến cùng. Hi vọng ý nghĩa mà bạn muốn truyền tải đến người khác sẽ không bị sai lạc quá nhiều khi dịch thuật.
Trên đây là những vấn đề điển hình mà những người dịch thuật thường hay gặp nhất khi làm việc. Nếu có thêm những ý kiến đóng góp và chia sẻ về kiến thức, kinh nghiệm với độc giả thông qua Dịch thuật Phú Thịnh bạn hãy liên hệ với chúng tôi ngay. Địa chỉ Công ty Dịch thuật Phú Thịnh tại Hà Nội : Số 45C Trần Phú – Ba Đình – Hà Nội.
